Produkcja kooperacja

Produkcja kooperacja, międzyzakładowe powiązania produkcyjne wyspecjalizowanych zakładów produkcyjnych podyktowane względami techniczno-ekonomicznymi. Wytwarzanie niektórych półfabrykatów, części i podzespołów konstrukcyjnych wyrobów wyłącznie dla wewnętrznych potrzeb produkcyjnych w poszczególnych fabrykach może być nieracjonalne ze względu na nieopłacalną wielkość produkcji; bardziej opłacalne staje sit; wówczas ich wytwarzanie tylko w niektórych wyspecjalizowanych wydziałach produkcyjnych lub fabrykach pracujących albo na potrzeby kilku innych zakładów, albo na potrzeby całej gospodarki narodowej. Racjonalna specjalizacja i koncentracja produkcji tworzą podstawy międzyzakładowych powiązań produkcyjnych. Proces produkcji określonego wyrobu zostaje podzielony między wiele fabryk; jedne z nich zajmują się wstępnymi fazami procesu technologicznego (np. odlewanie, kucie) lub produkują niektóre gotowe części albo zespoły konstrukcyjne wyrobów (np. łożyska toczne, silniki elektryczne do obrabiarek), w innych natomiast odbywa się zasadniczy proces obróbczy i montażowy, którego efektem jest wyrób finalny. Poszczególne fabryki mogą produkować wyłącznie pewne półfabrykaty, części lub zespoły konstrukcyjne (np. fabryki łożysk) i swoją produkcją zaspokajać potrzeby wielu różnorodnych zakładów, wytwarzających wyroby finalne, mogą też, oprócz wykonywania wyrobów finalnych w obrębie własnego planu produkcji, przeznaczać część swojej zdolności produkcyjnej na wytwarzanie podzespołowej produkcji dla wyrobów finalnych. Z punktu widzenia planowania i organizacji należy rozróżnić dwie formy powiązań międzyzakładowych: 1. ogólne powiązania międzyzakładowe — fabryki produkują podzespoły dla ogólnych potrzeb gospodarczych, bez ścisłego określenia odbiorcy, np. produkcja znormalizowanego asortymentu śrub, łożysk, silników elektrycznych; powiązania produkcyjne mogą być zorganizowane w ogólnych ramach zaopatrzenia materiałowego i zbytu; 2. ścisłe powiązania międzyzakładowe o charakterze bezpośredniej współpracy, polegające na wykonywaniu półfabrykatów lub specjalnych, nie- katalogowanych części i zespołów konstrukcyjnych na specjalne zamówienie indywidualnie określonego odbiorcy; powiązania tego typu określamy w naszej praktyce gospodarczej pojęciem „kooperacja”; kooperacja wiąże w sposób ścisły i bezpośredni grupę fabryk i wymaga ścisłej i bezpośredniej współpracy objętej odrębnym planem kooperacji oraz stosowania specjalnych przepisów prawnych, regulujących wzajemne zobowiązania i odpowiedzialność współpracujących fabryk za jej przebieg. Trwałe występowanie międzyzakładowych powiązań produkcyjnych może uzasadniać tworzenie dostosowanej do ukształtowanych powiązań organizacji zarządzania, np. przedsiębiorstw wielozakładowych, kombinatów lub zjednoczeń, mających formę organizacji typu koncernowego.