Planowanie finansowe

Planowanie finansowe, zespół działań zmierzających do kwantyfikacji celów polityki finansowej; w planach finansowych ujęte są zadania dotyczące przepływów strumieni pieniężnych, a więc określona jest zarówno ich wielkość, kierunek, jak i salda na początek i koniec okresu planowego. Przedmiotem p.f. jest przede wszystkim tworzenie i rozdysponowanie akumulacji pieniężnej i amortyzacji w skali makro- i mikroekonomicznej oraz gromadzenie lub tworzenie przychodów pieniężnych i ich wydatkowanie (przeznaczenie) przez poszczególne podmioty gospodarujące, z różnym stopniem agregacji poszczególnych pozycji planu. Budowa planów finansowych, a zwłaszcza sposób prezentacji ruchu i stanu środków pieniężnych (przychody, dochody, wydatki, stany lub ich zmiany) uzależnione są od funkcji, które pełnią w gospodarce narodowej. Ogólnie rzecz biorąc, plany finansowe mogą mieć charakter analityczny lub dyrektywno-analityczny (mogą pełnić funkcje analityczne bądź dyrektywno-analityczne). Plan analityczny stanowi prognozę gromadzenia (tworzenia) funduszy pieniężnych i ich podziału, ustaloną na podstawie założeń poszczególnych elementów rzeczowych, dającą obraz kształtowania się równowagi finansowej całości lub odcinka gospodarki z uwzględnieniem proporcji, jakie zachodzą między poszczególnymi rodzajami przychodów (dochodów) i wydatków. Stanowi więc on instrument agregacji i koordynacji planów rzeczowych. Jeżeli w toku sporządzania analitycznego planu finansowego okaże się, że brak jest ogólnej równowagi finansowej lub właściwych proporcji, powstaje konieczność korekty założeń planu. Zmiany te dotyczą tych wskaźników rzeczowych lub finansowych, które powodują trudności zbilansowania planu finansowego. Jako przykład tego typu planów finansowych można podać plan kredytowy, bilans pieniężnych dochodów i wydatków ludności (-> bilans przychodów i wydatków ludności), a przede wszystkim bilans finansowy państwa. Nie można utożsamiać planów finansowych z planami rzeczowymi, które także sformułowane są w jednostkach wartościowych (w pieniądzu). Cechą charakterystyczną planów finansowych w odróżnieniu od rzeczowych jest to, że ujmują one ruch lub stan środków pieniężnych w związku z procesami gospodarczymi. Plan dyrektywno-analityczny, oprócz podstaw do oceny kształtowania się równowagi finansowej określonego odcinka gospodarki lub jej całości, zawiera także wskaźniki mające charakter obowiązujących zadań adresowanych do danego podmiotu. W skali makroekonomicznej planem takim jest budżet państwa, zaś w stosunku do zjednoczeń planem tym może być np. plan finansowania inwestycji branżowych. Ze względu na zakres plany finansowe można podzielić na: dotyczące całego kraju (np. plan kredytowy, plan kasowy, bilans pieniężnych przychodów i wydatków ludności, bilans finansowy państwa), pewnych regionów (terenowe bilanse pieniężnych przychodów i wydatków ludności), organów centralnych, terenowych, zjednoczeń, przedsiębiorstw i instytucji (zwłaszcza finansowych). Część z nich ma charakter planów zbiorczych, inne zaś są jednostkowe. Budżet państwa jest planem zbiorczym, gromady zaś — jednostkowym, jednostkowymi planami są także plany finansowe przedsiębiorstw. Ze względu na okres obowiązywania wyróżnić można plany: wieloletnie, roczne i operatywne (w tym kwartalne, miesięczne, a nawet kilkunasto- lub kilkudniowe). W praktyce plany wieloletnie mają w zasadzie charakter analityczny i dotyczą okresów pięcioletnich. Wskaźniki występujące w tych planach mają w znacznym stopniu charakter orientacyjny i są sformułowane w sposób ogólny, aby mogły ulec konkretyzacji i ew. korekcie w planach rocznych lub dwuletnich. Te ostatnie mogą mieć charakter dyrektywno-analityczny. Plany finansowe są sporządzane na podstawie elementów planów rzeczowych, wyników analizy gospodarki finansowej w okresach poprzednich oraz ogólnych założeń dotyczących rozwoju całej gospodarki narodowej i jej poszczególnych ogniw.