Fundusz amortyzacyjny

Fundusz amortyzacyjny, wyodrębnione środki pieniężne, przeznaczone na finansowanie reprodukcji środków trwałych. Źródłem jego pochodzenia jest część przychodów pieniężnych, która odpowiada kosztom własnym reprezentującym zużycie fizyczne i moralne (ekonomiczne) obiektów majątku trwałego. Poziom zużycia jest określony przez stawki odpisów amortyzacyjnych. Mogą być one konstruowane zależnie od okresu (czasowe) przy założeniu, że wielkość amortyzacji wynika z czasu użytkowania środków trwałych lub od intensywności ich eksploatacji (np. liczba kilometrów przebiegu dla samochodów). Pełna kwota amortyzacji danego środka trwałego zależy przede wszystkim od oceny zużycia fizycznego i moralnego oraz od przeznaczenia f.a. Reprodukcję środków trwałych finansowaną z f.a. można bowiem ograniczyć tylko do inwestycji restytucyjnych lub traktować jako proces ich odtwarzania, początkowo częściowo przez remonty kapitalne, a następnie całkowicie przez inwestycje. W tym przypadku f.a. musi być odpowiednio większy. Wielkość zatem f.a. wynika z wartości środków trwałych i przyjętych stawek określonych przez okres użytkowania 1 przeznaczania amortyzacji. Wielkość f.a. wpływa na kształtowanie się kosztów, a w ślad za tym i akumulacji pieniężnej. Środki f.a. nie są z reguły bezpośrednio wykorzystywane na finansowanie reprodukcji środków trwałych. Stanowią one źródło tworzenia zdecentralizowanych lub scentralizowanych -» funduszy celowych, z których bezpośrednio lub pośrednio (tzn. przy użyciu kredytu bankowego) finansowane są inwestycje lub także remonty kapitalne. W zależności od rozwiązań systemu finansowania inwestycji f.a. może w całości pozostawać w przedsiębiorstwach, podlegać częściowej lub zupełnej centralizacji na szczeblu zjednoczenia albo być przejmowany przez budżet państwa. Podział amortyzacji na zdecentralizowaną i scentralizowaną jest określony przez wieloletnie normy procentowe. Część lub całość f.a., pozostającego w przedsiębiorstwie, zasila fundusz inwestycyjny przedsiębiorstwa lub inwestycyjno-remontowy i stąd może być wydatkowana na inwestycje lub także remonty kapitalne. Kwoty przekazane do zjednoczenia są przelewane na fundusz inwestycyjny zjednoczenia. W aktualnych rozwiązaniach systemu finansowego wprowadzono w Polsce zasadę ograniczania przeznaczania f.a. wyłącznie do finansowania inwestycji, zwłaszcza o charakterze restytucyjnym. Powoduje to bowiem zjawisko wielokrotnego remontowania środków trwałych, mimo ich moralnego (ekonomicznego) zużycia. W literaturze ekonomicznej oraz w obecnej praktyce zaczyna się traktować f.a. jako źródło zwrotu nakładów gospodarczych związanych z tworzeniem środków trwałych i na tym tle przeznacza się go na spłacanie kredytu bankowego finansującego inwestycje. F.a. można rozpatrywać także nie tylko w skali mikroekonomicznej, lecz także makroekonomicznej. Do celów analizy ekonomicznej z makroekonomicznego punktu widzenia stosuje się pojęcie dochodu narodowego brutto jako sumy wartości dochodu narodowego i f.a.