Bilanse materiałowe

Bilanse materiałowe, podstawowe narzędzie planowania; służą m. in. do ustalania wielkości planu produkcji, importu i eksportu. Poszczególne b.m. przedstawiają sposób zagospodarowania Bilanse przedmiotów spożycia obejmują: 1. konsumpcyjne artykuły przemysłowe (meble, tkaniny, odzież, obuwie); 2. artykuły spożywcze. Bilanse środków produkcji (bilanse materiałów przeznaczonych do dalszego przerobu) obejmują: 1. surowce przemysłowe (rudy); 2. materiały podstawowe (surówka, kwas siarkowy, tarcica); 3. paliwo i energią elektryczną; 4. materiały budowlane; 5. surowce rolne (bawełna, zboże); 6. maszyny i urządzenia (obrabiarki, zbiorniki). B.m. opracowywane są w zasadzie dla całości gospodarki narodowej; sporządzają je z reguły branżowe centralne komórki organizacyjne zbytu (organizacje zbytu ministerstw, biura zbytu, biura sprzedaży, centralne składnice); obowiązuje zasada, że wszystkie materiały (wyroby) planowane ilościowo na szczeblu centralnym powinny być bilansowane. Szereg bilansów sporządza się w przekroju terenowym (np. bilanse materiałów budowlanych); opracowują je w zasadzie terenowe komórki organizacyjne zbytu (ekspozytury wojewódzkie zbytu, składy główne lub hurtownie wojewódzkie). Metodą bilansową stosuje się także przy opracowywaniu planów zaopatrzenia przedsiębiorstw, zjednoczeń i innych organizacji oraz przy sporządzaniu planów zaopatrzenia ministerstw; posługiwanie się metodą b.m. w przemyśle jest szczególnie przydatne, gdy w przedsiębiorstwie lub w zasięgu zjednoczenia występuje produkcja i zużycie tego samego materiału, np. bilanse surówki i stali w hucie żelaza. Centralnym organem koordynującym gospodarkę materiałową w Polsce jest Komisja Planowania przy Radzie Ministrów; wykonując swoje funkcje planistyczne wykorzystuje opracowania bilansowe organizacji zbytu, opracowuje również samodzielnie szereg b.m. dla swoich potrzeb. Problematyką terenowych b.m. oraz zagadnieniami zaopatrzenia gospodarki terenowej zajmują się komisje planowania przy radach narodowych (terenowe komisje planowania gospodarczego). Poza swoją zasadniczą rolą koordynacji planów gospodarczych b.m. stanowią również podstawę do opracowywania planów rozdzielnictwa.